Donostian, energia-trantsizioa arina eta bidezkoa izan dadin egin beharreko urratsak azaltzeko

Greenpeacek “Europan energia berriztagarrietarako trantsizioa arinagoa eta bidezkoagoa izateko jarraibideak” izeneko txostena aurkeztu du gaur Donostian. Txosten hori GKEak egin du, Amigos de la Tierra, Ecodes, Ecounión, Fundación Renovables, Greenpeace eta SEO/BirdLife erakundeekin batera, Climate Network Europe (CAN) sare europarreko kide baitira Espainian. Dokumentua Gipuzkoako energia-trantsizioari buruzko Jardunaldien barnean aurkeztu da, eta hamar urrats ditu energia berriztagarrien tramitazioa arinagoa izateaz gain, herritarren parte-hartzea eta biodibertsitatea babestea sustatzeko. Hainbat herrialdetan, Espainian barne, gertatzen ari den bezala, bioaniztasunaren babesa eta parte-hartze publikoa murriztu gabe energia berriztagarrien hedapena nola arindu eztabaidatzen lagundu nahi dute jarraitu beharreko puntu horiek. Era berean, Europako Batasuneko hainbat herrialdetan energia berriztagarriak izapidetzearekin zerikusia duten politiken ikuspegi orokorra ematen du txostenak, eta jarraipen egokia eta ezarpen egokia egiteko beharra nabarmentzen du.

Alde horretatik, Greenpeacek eskatu du  2022an Estatuko Gobernuak onartutako “ingurumen-izapide expressak” kentzeko, eta, horren ordez, gaur aurkeztutako txosteneko gomendioak jasotzen dituzten prozedurak erabil daitezela. “Ingurumen-izapide espresak” ingurumen-bermeak murrizten ditu, eta parte-hartze publikoko prozesuak murrizten ditu, proiektu jakin batzuetako izapideak azkartzeko aitzakiarekin”, esan du Sara Pizzinato Greenpeaceko energia berriztagarrien kanpainaren arduradunak

GKEak, aurkezpenean, eskatu du energia berriztagarriak arintzea beharrezkoa dela, parte-hartze publiko goiztiarra eta etekinen banaketa bidezkoa bermatuz, tokiko komunitateekin eta haien beharrekin koordinatuta, eta, aldi berean, naturaren babesarekiko sinergiak maximizatuz. Deskarbonizazioaren eta partaidetzaren erronkari egokitutako lurralde-antolamendua, izapideen digitalizazioa, leihatila bakarra sortzea edo toki-administrazioetan langile gehiago kontratatzea proposatu dute izapidetze-denborak murrizteko.

Erakundearentzat, hona hemen onartu beharreko prozedurak bete behar dituen ezaugarrietako batzuk:

• Energia berriztagarrietarako trantsizioaren erdian egon behar dute komunitateek. Tokiko biztanleen kezkak eta iritziak errespetatzea ezinbestekoa da Europa osoan energia berriztagarriak bizkortzeko.
• Tokiko energia-komunitateak konponbide demokratikoa dira datozen hamarkadetan izango ditugun energia-, gizarte- eta pobrezia-arazoetarako. Energia berriztagarrien hedapena bizkortzeko ere funtsezko eginkizuna dute
• Berriztagarriak hedatzea bezain garrantzitsua da natura errespetatzea eta datorren biodibertsitate-krisia arintzen laguntzea. Energia berriztagarrien sustatzaileek jarraibideak eta pizgarriak izan beharko lituzkete tokiko biodibertsitatea babesteko eta, hala badagokio, hobetzeko.
• Energia berriztagarrietarako trantsizioaren aukera guztiak aprobetxatu behar dira, eta lehentasuna eman behar zaie hiri, industria, azpiegitura eta eremu degradatuei, energia berriztagarriak zabaltzeko. Adibidez, alde batera utzitako industriaguneek eta aparkalekuetako eguzki-teilatuek espazioa optimiza dezakete, eta aldi berean energia berriztagarrien ahalmena aprobetxatu.
• Lurralde-plangintza eta kartografia ezinbestekoak dira. Garapenak pertsonengan eta naturan ahalik eta eragin txikiena izango duen leku egokiak identifikatzeak ezarpen-prozesua arinagoa eta bidezkoagoa izatea eragiten dute.
• Prozesu administratibo gogaikarri eta luzeek atzerapenak eta konplexutasuna gehitzen dizkiete baimenak tramitatzeko prozedurei. Toki- edo autonomia-administrazioetan langile gehiago kontratatzeak eta digitalizazioak arazo hori konpondu eta prozesua bizkortu dezakete.

Txostenarekin batera, EAEko eta Nafarroako energia berriztagarrien hedapenean adituak diren hainbat adituk mahai-ingurua egin dute. Rita Delia Roldán Barasoaingo alkateak (Nafarroa) bere lurraldeko jardunbide egokien kasu bat azaldu du, Aitor Urresti UPV/EHUko irakasle ikertzailea, energiaren sektorean esperientzia handia duena, Josu Larrinaga, UPV/EHUko EKOPOL taldekoa, ingurumen-antropologian eta gizarte-mugimenduetan espezializatua,  eta Aitziber Agirre, Elhuyar Fundaziokoa eta dibulgazio zientifikoan aditua. 

Energia Berriztagarriei buruzko Zuzentarauaren arabera, EBko estatu kideek eremu egokien eta ez-egokien mapa egin behar dute 2025eko maiatza baino lehen. Eta 2026ko otsaila baino lehen energia berriztagarriak azkar hedatzeko lehentasunezko eremuak izendatu beharko dituzte. Euskal Autonomia Erkidegoa, beste autonomia-erkidego batzuk bezala, Energia Berriztagarrien Lurralde Plangintza Sektoriala izapidetzen ari da. Tresna horrek garapen ordenatua, gardena eta bidezkoa lortzen lagundu beharko luke. Hala ere, lehenago alegatu duen moduan, Greenpeacek adierazi du ez dela nahikoa Euskadiko energia-sektorea eraginkorra, efizientea eta % 100 berriztagarria izan dadin 2040an, eta trantsizioaren onurak zuzen banatuko direla bermatzeko.

Hurrengo aurkezpenak

Greenpeacek antolatutako jardunaldiak publiko orokorrari irekita daude, aldez aurretik izena eman beharrik gabe, eta azaroaren 12ra arte (igandea) jarraitzen dute. Ernest Lluch Kultur Etxean izango dira, Donostiako Amara auzoan, hilaren 12ko jarduera kenduta. Azken hau Donostiako Haizeen Orrazian izanen da  (Eduardo Chillida pasealekua z/g).

• Ostiral arratsaldean, 18:30ean, jardunaldiak energia-trantsizioari buruz arituko dira, ikuspegi ekofeministatik, planetaren mugak errespetatuz eta pertsona guztiei bizitza duinak izateko aukera emanez. Hainbat kontzeptu aztertuko dira, hala nola nahikotasuna eta giza beharrak, Ainhoa Etxaideren, LAB sindikatuko María Ángeles Fernándezen, Pikara magazineren, Ainhoa Intxaurrandietaren, Lezo herriko zinegotziaren eta Gipuzkoako Batzar Nagusietako batzarkidearen eskutik, eta Esther Muñoz Alonsoren, Kisarren energia-komunitateak sortzeko prozesuen bideratzailearen eskutik. Mahaiaren moderatzailea Nerea R. Piris izango da, Greenpeaceko ekofeminismo-arduraduna.
• Larunbatean herritarrek bultza ditzaketen energia-ekimenei buruz arituko dira. Ekitaldi nagusia, 12:00etatik 13:30era, mahai-ingurua izango da, eta Euskal Herriko hainbat energia-komunitatetako pertsonek hartuko dute parte, haien benetako kasuak azaltzeko. Parte-hartzaileak: Oihana Lorea Zabalegui (ARTELAN eta KO-Energía), Carmentxu Etxarte (Urroztarra Kooperatiba), Gurutz San Miguel (EHNERKOM), María Arretxe (Leitzako energia-komunitatea) eta Txetxu Ezkurra (Garesbide). Mahaia María Pradok, Greenpeaceko autokontsumoaren eta energia-komunitateen arduradunak, moderatuko du. Autokontsumora nola pasa ikasteko eta energia-komunitate bat sortzeko prozesua nolakoa izango litzatekeen irudikatzeko tailerrak ere izango dira.
• Igandean, jardunaldietan parte hartu dutenek argazki kolektibo bat egingo dute, errebindikazio-mezu batekin, Haizeen Orrazian, Eduardo Chillida pasealekua z/g, Donostia.