Greenpeacek uste du Eusko Jaurlaritzak onartutako Klima Aldaketaren Legea oso eskasa dela

2023ko maiatzaren 22a.- Eusko Jaurlaritzak Euskadiko Trantsizio Energetikorako eta Klima Aldaketarako Lege-proiektua onartu ondoren, Greenpeacek testua aztertu du, eta adierazi du ez dela nahikoa klima-aldaketaren aurkako borrokarako, ez baitu zientziak gomendatutakoaren araberako helbururik jarri berotegi-efektua eragiten duten gasen emisioak murrizteko, eta ez duelako aurrerapausurik ematen ez mitigazioan ez adaptazioan. Erakundearentzat, lege-proiektua adierazpen hutsa da, neurri argirik eta epe zehatzik gabea. 2022ko otsailean, Greenpeacek alegazioak aurkeztu zizkion lege-proiektuari, baina horietako bat ere ez da kontuan hartu, testua hobetzeko aukera galduz.

Euskadik zero emisio garbiak lortzeko aski ez diren helburuak

Zientziak politikak erregai fosilak ahalik eta azkarren uzteko eskatzen duen bitartean, Euskadiko lege-proiektuak ez ditu barne hartzen berotegi-efektuko gasen (BEG) emisioak murrizteko helburu zehatzak, ezta energia-trantsizioari buruzkoak ere. Eusko Jaurlaritzaren 2021-2024 Trantsizio Energetikorako eta Klima Aldaketarako Planak ezarritako helburu zaharkituei egiten die erreferentzia testuak. Plan horren arabera, BEGen emisioak %30 murriztuko dira 2024rako, 2005arekin alderatuz; horrek esan nahi du %14 bakarrik murriztuko direla 1990eko datuekin alderatuta, Europako egungo helburuek %55 murriztu behar dela dioten bitartean. Klima 2050 Euskal Estrategiaren arabera, berotegi-efektua eragiten duten gasen emisioak %40 murriztu dira Euskadin 2005arekin alderatuta, eta %80 2050arekin alderatuta. Horrek esan nahi du 1990arekin alderatuta %26 baino ez dela murriztuko 2030erako, eta, funtsean, 1990eko emisio-mailara itzuliko dela 2050erako. Helburu horiek ez dira nahikoak; izan ere, Europako Batasunaren konpromisoa da 2030erako gutxienez %55 murriztea EBko emisioak 1990eko mailekiko alderatuz, eta zero garbia 2050erako. Halaber, ezartzen du energia berriztagarrien kuota %20 izan beharko lukeela energia kontsumo totalean, eta hori, berriz ere, ez da nahikoa. Energia berriztagarrien Europako konpromisoeko azken energiaren %20 berriztagarria izatea, gutxienez, 2020 urterako betetzera behartzen zuten Espainia.

Greenpeaceren proposamena da 2030ean sistema elektriko eraginkorra eta %100 berriztagarria lortzea, 2040an gure ekonomiaren deskarbonizazioa lortzeko (2040an zero garbia lortzea), zientzia-gomendioekin bat etorriz. Greenpeaceren ustez, egungo legearen testuak Euskal Autonomia Erkidegoko klimaren anbizioa areagotzeko tresna izan behar luke, eta, horretarako, helburu berriak ezarri behar ditu emisioak murrizteko (gutxienez %55era arte 2030erako, 1990eko datuekin alderatuta), energia-eskaera 2007rekin alderatuz gutxienez %40ra murrizteko 2030erako, eta energia berriztagarrien ezarpena eta kontsumoa handitzeko, sistema elektrikoa 2030an eta sistema energetiko osoa 2040an %100 berriztagarria izan daitezen.

Erakundeak positiboki baloratzen du lege-proiektuak Trantsizio Energetikorako eta Klima Aldaketarako Euskal Bulegoa sortzea, trantsizio energetikoaren eta klima-aldaketaren aldeko itun soziala bultzatzea eta Euskadiko Trantsizio Energetiko eta Klima Aldaketarako Herritarren Batzarra sortzeko proposamena. Hala ere, legeak ez du eperik ezartzen jarduera horietarako; beraz, baliteke proposamen horiek berandu iristea, kontuan hartuta zein larrialdi-egoeratan gauden, edo are okerrago, paper bustian geratzen diren proposamenak izatea.

Antzeko zerbait gertatzen da legeak ezarritako plangintza-tresnekin. Horiek prestatu eta eguneratzeko epeak luzeegiak dira. Trantsizio Energetikoko eta Klima Aldaketako estrategiak eguneratzeko 10 urteko maiztasuna ezartzen du. Greenpeacek uste du epe horiek luzeegiak direla eta berrikuspenak eta eguneratzeak 4 urte baino gutxiagoko epean egin beharko liratekeela.

Bestalde, Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala egitea eta onartzea ezinbestekoa da beharrezko hedapen berriztagarria antolatzeko, eta plan hau datarik gabe gelditzen da legean nahiz eta Greenpeacek gehienez ere urtebeteko epea eskatzen duen onartzeko.

Oro har, energia-trantsizioari dagokionez, legea jarraibide, gomendio eta asmo onez beteta dago, baina ez du legeztatzen, eta hori ezin dugu onartu bizi dugun larrialdi klimatikoan. Gainera, CO2 atzemateko eta biltegiratzeko teknologietan itxaropena izaten jarraitzen du. Teknologia horiek oraindik ez daude eskuragarri eskala komertzialean, eta oraindik ez dago argi noiz eta noiz iritsiko liratekeen. Greenpeacek salatzen du karbonoa harrapatu eta biltegiratzearen alde egitea distrakzio arriskutsua izan daitekeela, eta CO2 emisioak murrizteko egin behar diren ahalegin errealak mantsoarazi ditzakela. Era berean, zenbait alderditan, legeak trantsizio-erregaien alde egiten jarraitzen du, baina Lorea Floresentzat, EAEko Greenpeaceko koordinatzailearentzat, gaur egun, “larrialdi klimatiko betean ez dago trantsizio-erregai fosil baliogarririk. Aurrera egin behar dugu erregai fosil guztiak berehala uzteko”.

“Gauza jakina da klima-aldaketa dela XXI. mendean izango dugun ingurumen-arazo larriena dela, ondorio ekonomiko eta sozial ugari ekarriko dituena, eta honi aurre egiteko moduak oraingo eta etorkizuneko belaunaldiak hipotekatu edo salbatuko dituela. Horregatik, beharrezkoa da gobernuek arazoari aurre egitea gure planetak eskatzen duen presarekin. Alde horretatik, Euskal Autonomia Erkidegoak lege-bultzada garrantzitsua eta asmo handikoa behar du, foru-aldundiak eta tokiko gobernuak, sektore ekonomikoak, enpresarialak eta herritarrak energia-trantsizioan gidatuko dituena, enpresa gutxiren esku energia eta erregai fosilak xahutzen dituen sistema batetik pertsonak eta planeta erdigunean dauden sistema batera, aurreztea, eraginkortasun eta energia berriztagarriak lehentasun bezala ezarriz. Zoritxarrez, egungo lege-proiektua gaur egun beharko genukeen mailatik oso behera gelditzen da”, gaineratu du Floresek.

Euskadiko toki-hauteskundeen esparruan eta natura, osasuna eta bizitza suntsitzen dituzten politika suntsitzaileen aurrean, Greenpeacek dokumentu bat aurkeztu zuen joan den astean, planetaren, pertsonen eta parte-hartze demokratikoaren aldeko udalerrientzako proposamenak biltzen dituena.