Makroabeltegiak abeltzaintza industrialaren adierazle gorena dira, klima aldaketa, uraren kutsadura, animaliei tratu txarrak eta askoz gehiago eragiten dituen eredua.
Ez dago makroabeltegiaren definizio ofizialik, baina, araudiaren arabera, abeltzaintza industrialeko konplexutzat jotzen dira, besteak beste, honako ustiategi hauek:
Hala ere, Greenpeace-en zenbaki horiek errealitatea asko sinplifikatzen dutela uste dugu eta, gainera, ez dituztela behi-ustiategiak barne hartzen. Bestalde, araudia berrikusten ari dira une honetan, eta proposamen bat dago zenbaki horiek asko jaisteko eta, azkenik, behi-ustiategiak sartzeko. Baina kontua ez da zenbat animalia hazten diren, animalia horiek nola hazten diren baizik.
Arazoa
Makroabeltegiak abeltzaintza industrialaren adierazle gorena dira. Instalazio horiek oso mekanizatuta daude, eta ekoizpen-ahalmen handia dute bertan dauden animalien kopurua murrizteko. Lurrik gabeko abeltzaintza da, kanpoko sargaien menpekoa (ura eta pentsuak), eta isuri eta hondakin asko sortzen dituena. Instalazio industrial horietan, animaliak ez dira landara ateratzen eta beraien bizitza itxita eta pilatuta igarotzen dute. Haragi, esne eta arrautzen benetako fabrikak dira, baina baita klima aldaketa, kutsadura eta sufrimendukoak ere.
Makroabeltegien helburua argia da: haragia, esnea eta arrautzak ahalik eta merkeen eta denbora laburrenean ekoiztea. Horretarako, animalia ugari sartzen dituzte espazio txiki batean, kanpotik datozen produktuekin elikatzen dituzte neurri handi batean – Kasu askotan baso-soiltzearekin eta transgenikoekin – lotuta egonik –, eta mota guztietako teknikak erabiltzen dituzte onurak maximizatzeko. Bitartean, makroabeltegien ondorio negargarriak hedatu egiten dira:
- Ura nitratoen bidez kutsatzea. Gure lurrazaleko uren % 22k eta lurpeko uren % 23k batez ere industria-nekazaritza eta abeltzaintzatik eratorritako nitratoek eragindako kutsadura dute. Gorotz kopuru izugarria sortzen denez, makroabeltegiek inguruko nekazaritza-eremuak hondakin horien benetako zabortegi bihurtzen dituzte. Animalien gorotzak ongarri bikaina dira laboreentzat, baina, kantitate handitan, pozoi bihurtzen dira. Europako Batzordearen arabera, EBn abeltzaintza da akuiferoei egindako nitrogeno-ekarpenen % 81en erantzulea.
- Aldaketa klimatikoa. Nekazaritza-sektorea izan zen 2020an berotegi-efektuko gasen emisioak areagotu zituen sektore bakarra (MITERDen azken datu eskauragarriak) eta, neurri handi batean, abeltzaintzatik datozen isurien ondorioz. Metano-isuriak – Espainian isurketa gehien izan dituen berotegi-efektuko bigarren gasa – Abeltzaintzak klima-krisiari egiten dion ekarpenaren erakusgarri argia dira: nekazaritza-sektorea da metanoaren guztizko isurketen % 63ren erantzulea, eta abeltzaintza.
- Airearen kutsadura. 2020an amoniako-isurien % 94 (PRTRaren azken datuak), % 69 txerri-aziendak eta % 25 hegazti-hazkuntzak eragin dituzte. Bitxia eta esplikaziorik gabea bada ere, behi-ustiapenak ez du isurketarik aitortu behar. Espainiak ez du betetzen -2010ean ezarri zenetik- EBk ezarritako isurketa-muga.
- Animalien sufrimendua. Makroabeltegietako animaliak konfinatuta daude eta etengabe elikatzen dira instalazioen barruan, gizakiek zorrotz kontrolatutako baldintzetan, ahalik eta azkarren lodi daitezen. Edo, adibidez, ustiategi batzuen kasuan, nahiz eta kanpora ateratzeko aukera izan, ez dute larreetarako edo beren espeziearen berezko jokabideak adierazteko adinako espaziorako sarbiderik.
- Ondorioak gure osasunean. Haragia gehiegi jateak dakartzan ondorio kaltegarriez gain, makroabeltegiak beste arrisku batzuk dira gure osasunarentzat, erabiltzen diren praktiken ondorioz. Animalietan antibiotikoak gehiegi erabiltzeak nabarmen laguntzen du pertsonengan sendagai horiekiko erresistentziak garatzen, eta Espainia da, hain zuzen ere, abeltzaintzan gehien erabiltzen dituen Europako herrialdea. Instalazio horien amoniako-isuri handiak ere (uretako nitratoez gain) arrisku larria dira herritarrentzat.
- Biodibertsitatearen galera. Munduko nekazaritza-azaleraren % 80 animalientzako elikagaiak ekoizteko erabiltzen da, eta ez pertsonentzako elikagaiak ekoizteko (Espainian, kopurua % 66 da). Abeltzaintza industrialerako pentsuen ekoizpena planetako baso preziatuenak deforatzen ari da, Amazonia kasu. Gainera, eredu horretatik eratorritako uraren kutsadura ekosistema bakarrekin amaitzen ari da, eta horren ondorioz, Europako Batzordeak behin baino gehiagotan zigortu du Espainia.
Irtenbidea
Makroabeltegiak bezalako eredurik egotea ezin dugu onartu. Hauek debekatzea lehentasuna izan beharko luke Jaurlaritzarentzat eta arlo horretan eskumena duten gainerako administrazioentzat. Premiazkoa da makroabeltegien beste edozein proiektu berri sortzea edo daudenak zabaltzea eragozteko luzamendu bat abiaraztea. Halaber, beharrezkoa da intentsiboan dauden animalien kopurua murriztea eta martxan dauden ustiategietarako trantsizio justua sustatzea.
Sinatu eta makroabeltegiak ixteko eskatu
Makroabeltegiek alderdi negatiboak baino ez dituzte. Enplegua sortzeko eta hustutako Espainian biztanleak finkatzeko ere ez dute balio, batzuek pentsarazi nahi duten bezala. Ekoizpen-prozesuen automatizazioaren ondorioz, abeltzaintza industrialak estentsiboa baino enplegu gutxiago sortzen du.
Ezinbestekoa da, era berean, agroekologia eta abeltzaintza ekologikoa sustatzea eta “planetaren osasun-dieta” ezartzea. Elikadura-jarraibide horretan, landare-jatorriko elikagaiak dira nagusi, eta, aukeran eta noizean behin, animalia-jatorriko elikagai kopuru txiki batekin osa daiteke.
Ia 500.000 pertsonak sinatu dute makroabeltegien debekua eskatzeko.
Zer egiten ari da Greenpeace
Greenpeace-en, jada Nafarroan dauden makroabeltegiak, Caparroso -koa kasu, izaten ari diren ondorioak nabarmendu ditugu. Eta makroabeltegi askoz handiagoak eraikitzeko asmoa salatzen dugu, Soriako Noviercas-ekoa bezala. Espainiako makroabeltegi kutsatzaileenak ere aipatu ditugu, hala nola CEFUSA (Grupo Fuertes/El Pozo), Castilléjar –rren Granadan.
Nitratoen bidezko Uraren Kutsadura Zaintzeko Herritarren Sarea sortzea sustatu dugu, lurralde osoan nitratoen kutsadura neurtzeko. Eta administrazioa presionatzen ari gara benetan eraginkorrak diren neurriak har ditzan.
Zer egin dezakezu zuk?
Ekin zure kontsumoari!
Murriztu zure asteko haragi-kontsumoa 300 gr ingurura eta esne-kontsumoa 1.750 gr ingurura, horrek abeltzaintza industrialaren eredua ahultzen lagunduko baitu, planetarekin jasangarriagoa den eredu baten alde.
Bat egin Greenpeace-ekin! Sinatu gure eskaera makroabeltegiak ixteko eskatzeko edo gure erakundearen kide bihurtu gobernu eta enpresei, abeltzaintza estentsiboa eta ekologikoa susta dezatela, animalien ongizatea eta gure osasuna kontuan har ditzaten ere eskatzeko.